Türkiye’de belirli köpek ırkları, güvenlik gerekçeleri ve geçmişte yaşanan olaylar nedeniyle yasaklı statüsündedir. Bu yasaklar, hem toplum güvenliğini sağlamak hem de kontrolsüz çoğalmayı önlemek amacıyla uygulanmaktadır. Ancak çoğu kişi, bu yasakların hangi ırkları kapsadığını, sahiplerin uyması gereken kuralları ve cezaların neler olduğunu tam olarak bilmemektedir. Bu kapsamlı rehberde Türkiye’de yasaklanmış köpek ırklarını, yasal düzenlemeleri, zorunlulukları ve bu yasakların arkasındaki sebepleri ayrıntılı olarak ele alıyoruz.
Türkiye’de Hangi Köpek Irkları Yasaklıdır?
Türkiye’de yasaklı kabul edilen köpek ırkları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıkça belirlenmiştir. Bu ırklar, belirli fiziksel ve davranışsal özellikleri nedeniyle yüksek risk grubunda değerlendirilmiştir. Yasaklı ırkların sahiplenilmesi, üretimi, satışı, takası veya sahiplendirilmesi yasaktır. Halihazırda sahiplendirilmiş olan köpekler ise kayıt altına alınmak ve belirli kurallara uymak şartıyla bakılmaya devam edilebilir.
Pitbull Terrier
Pitbull Terrier, dünyanın birçok ülkesinde yasaklı veya sıkı düzenlemelere tabi tutulan bir ırktır. Güçlü çene yapısı, yüksek kas oranı ve dirençli doğasıyla bilinir. Yanlış yetiştirildiğinde saldırganlık eğilimi gösterebilen bir ırktır. Türkiye’de bu ırkın üretimi, satışı ve sahiplenilmesi yasaktır. Daha önce sahiplenen kişiler köpeklerini mikroçip ile kayıt altına alıp belirli kurallara uymak zorundadır.
Dogo Argentino
Arjantin kökenli bu büyük ırk, atletik yapısı ve güçlü bir av içgüdüsüyle tanınır. Özellikle yaban domuzu avı için yetiştirilmiştir. Boyutları ve gücü nedeniyle kontrol edilmesi zor olabilen bir ırktır. Türkiye’de yasaklanmasının temel sebepleri arasında saldırgan olarak sınıflandırılması ve geçmişte yaşanan saldırı vakaları bulunmaktadır.
Fila Brasileiro
Breziya mastifi olarak bilinen Fila Brasileiro, son derece koruyucu ve dominant bir yapıdadır. Tarih boyunca bekçilik ve koruma amacıyla kullanılmıştır. Yabancılara karşı aşırı korumacı davranabilir. Bu nedenle Türkiye’de yüksek risk grubunda yer alarak yasaklanmıştır.
Japanese Tosa (Tosa Inu)
Japonya’da dövüş köpeği olarak yetiştirilmiş olan Tosa Inu, güçlü ve iri bir ırktır. Dogue de Bordeaux ve Mastiff gibi ırklarla melezlenerek daha da güçlendirilmiştir. Sahiplenilmesi Türkiye’de yasaktır; mevcut sahiplerin kayıt yükümlülükleri bulunmaktadır.
American Staffordshire Terrier
Amerikan Staffordshire Terrier (Amstaff), görünüş olarak Pitbull Terrier ile benzerlik taşır. Aslında çok sadık ve doğru yetiştirildiğinde sosyal bir ırktır. Ancak geçmişte kullanılan kan hatları ve fiziksel güç kapasitesi nedeniyle yasaklı ırklar listesine eklenmiştir.
American Bully
American Bully, Pitbull Terrier ile benzer kas yapısı ve çene gücüne sahiptir. Türkiye’de özellikle Pocket ve XL türlerinin neden olduğu saldırı olayları sonrası yasak kapsamına alınmıştır. Üretimi, satışı ve sahiplendirilmesi yasaktır.
Türkiye’de Yasaklanmış Köpek Irkları Yasaları ve Mevzuat
Yasaklı ırklar ile ilgili temel düzenlemeler, 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve ek yönetmelikler çerçevesinde belirlenmiştir. Bu kapsamda, sahipler bazı zorunluluklara uymazlar ise ciddi yaptırımlar ile karşılaşabilirler.
5199 Sayılı Kanun Kapsamı
Bu kanun, hayvan refahı ve toplum güvenliğini korumayı amaçlar. Yasaklı ırklar ile ilgili maddeler şöyledir:
- Yasaklı ırkların sahiplenilmesi, satışı, üretimi ve ülkeye girişi yasaktır.
- Mevcut sahipler köpeklerini microchip ile kayıt altına almak zorundadır.
- Yasaklı ırklar kamusal alanlarda ağızlık ve kısa tasma ile gezdirilmelidir.
- Kayıt yapmayan sahiplerin köpeklerine el konulabilir ve para cezası uygulanır.
Bu madde ve düzenlemeler, özellikle 2021 sonrası yapılan güncellemelerle daha da sıkılaştırılmıştır.
Kayıt ve Mikroçip Zorunluluğu
2022 yılı itibarıyla yasaklı ırk köpek sahiplerinin aşağıdaki adımları tamamlaması zorunludur:
- Köpeğin veteriner hekim tarafından mikroçip takılması
- Evcil hayvan kayıt sistemine (PETVET) işlenmesi
- Sahip bilgileri, köpek cinsi ve fiziksel özelliklerinin kaydedilmesi
- Yerel yönetim tarafından verilen “yasaklı ırk sahiplenme taahhütnamesi”nin imzalanması
Kayıt işlemlerini yaptırmayan kişilere ciddi para cezaları uygulanmaktadır.
Sahiplenme ve Bakım Kuralları
Mevcut sahiplerin uyacağı bakım kuralları net olarak belirlenmiştir:
- Köpek, kamusal alanlarda ağızlık ve sağlam tasma ile gezdirilmelidir.
- Barınak alanı güvenli, yüksek duvarlı veya çitle çevrili olmalıdır.
- Köpek başkasına devredilemez veya sahiplendirilemez.
- Üretimi kesinlikle yasaktır.
- Sahibinin kontrolünde olmayan alanlarda serbest dolaşması yasal değildir.
Bu kurallar hem köpeğin refahını hem de toplumun güvenliğini korumaya yöneliktir.
Yasaklı Irklarda Sahiplerin Uyması Gereken Kurallar
Yasaklı ırk sahipleri, yalnızca kayıt yaptırmakla yükümlü değildir. Aynı zamanda günlük yaşamda da bazı kurallara uymak zorundadır:
- Ağızlık takmak kamusal alanlarda zorunludur.
- En fazla 1 metrelik sağlam tasma ile gezdirilmelidir.
- Kalabalık ortamlara sokulmaması önerilir.
- Köpeğin bulunduğu alanlardan iyi bir şekilde kaçamayacağı güvenlik önlemleri alınmalıdır.
- Çoğaltılması, çiftleştirilmesi veya satılması suçtur.
- Barınak veya özel bir alandan çıkarılırken mutlaka iki kişilik kontrol önerilir.
Bu kurallara uymamanın cezaları ağırdır ve köpek sahiplerine yüksek miktarlarda idari para cezası verilir.
Yasaklı Irklar için Uygulanan Cezalar ve Yaptırımlar
Türkiye’de yasaklı ırklarla ilgili cezalar her yıl güncellenmekte ve caydırıcılığı arttırılmaktadır. Uygulanan yaptırımlar arasında:
- Kayıt yaptırmama cezası
- Ağızlık veya tasma takmama cezası
- Köpeği kamuya açık alanda kontrolsüz bırakma cezası
- Üretim veya satış yapma cezası
- Sahiplendirme cezaları
- Köpeğe el koyulması
Bu cezalar, hem insan güvenliğini korumak hem de hayvanların kötü niyetli amaçlarla kullanılmasını engellemek için uygulanır.
Bu Irklar Neden Yasaklandı?
Türkiye’de yasaklı ırkların seçilmesinin birkaç temel nedeni bulunmaktadır:
- Güçlü fizyolojik özellikler: Bu köpekler çok güçlü çene yapısı, kas kapasitesi ve dayanıklılığıyla bilinir. Yanlış bir eğitim veya kötü sahiplenme durumunda ciddi zarar verebilirler.
- Geçmiş saldırı vakaları: Son yıllarda yaşanan olaylar, bu ırkların kontrolsüz bırakıldığında tehlikeli olabileceğini göstermiş ve yasal düzenlemeler hız kazanmıştır.
- Eğitim ve sosyalleştirme gereksinimleri: Bu ırklar deneyimsiz sahipler için uygun değildir. Yanlış yetiştirilme durumunda saldırganlık riskleri artabilir.
- Toplum güvenliği: Yasal düzenlemelerin temel amacı, halkın güvenliğini korumak ve saldırı riskini en aza indirmektir.
- Denetimsiz üretim ve kötü amaçlı kullanım: Özellikle Pitbull ve American Bully gibi ırklar geçmişte yasa dışı dövüşlerde kullanılmıştır. Bu durum tehlikeyi artırdığı için yasaklar uygulanmaktadır.
Sonuç olarak Türkiye’de yasaklanmış köpek ırklarıyla ilgili düzenlemeler, toplum güvenliğini sağlamak ve hayvanların kötü niyetli kullanımını engellemek amacıyla oluşturulmuştur. Yasaklı ırklar, fiziksel güçleri nedeniyle yanlış yetiştirildiklerinde risk oluşturabilir; ancak doğru bakım ve denetimle birçok problem önlenebilir.
